Estimative Index
Met de Estimative Index (EI) methode worden aquariumplanten voorzien van een overmaat aan plantenvoeding via het water. Het doel is om planten ongelimiteerd toegang tot mineralen (voedingsstoffen) te geven.
Voor de goede orde: voedingstoffen = mineralen = nutriënten. De mineralen waar planten relatief veel behoefte aan hebben worden macro-nutriënten genoemd. De mineralen waar planten relatief weinig behoefte aan hebben worden micro-nutriënten of sporenelementen genoemd.
Plantenvoeding
Concentraties versus Ratio’s
Zeker in de teelt van gewassen wordt gewerkt met ratio’s. Het toedienen van mineralen moet in een bepaalde verhouding tot elkaar staan. Mineralen kunnen elkaar belemmeren in de opname door planten.
Voor het bemesten van planten in een aquarium wordt vaak ook met ratio’s gewerkt. En die ratio’s zijn typisch afgeleid uit de gewassenteelt.
Bij de Estimative Index wordt dit grotendeels losgelaten. In water heerst een andere dynamiek. Planten kunnen mineralen net zo makkelijk in het water via de bladeren opnemen. Maar mineralen vinden ook hun weg in de bodem, waar in een aquarium geen uitspoeling plaatsvindt. Een aquarium is immers begrenst door glas. Mineralen die zich aan andere stoffen binden, daardoor niet beschikbaar zijn voor planten, kunnen door bacteriën weer vrij worden gemaakt.
Kortom, het bemesten van planten in een aquarium is veel makkelijker dan het bemesten van gewassen op land. Daarom zijn niet de ratio’s, maar de concentraties van belang.
Actieve rol van planten
Planten geen passieve omstanders. Naast passieve opname, nemen planten ook actief mineralen op, afhankelijk van waar de behoefte ligt. Zo kunnen planten de pH waarde in de directe omgeving manipuleren, waarmee bepaalde mineralen opgenomen kunnen worden.
Daarnaast kunnen macro-nutriënten, oftewel mineralen waar relatief meer behoefte aan is (stikstof, kalium, calcium, fosfor, magnesium en zwavel), in weefsel door planten worden opgenomen.
Mineralen-tekort
Om dan te bepalen waar de behoefte in een beplant aquarium ligt is bijzonder moeilijk vast te stellen. Op het internet zijn tal van adviezen en wijzers te vinden, waarmee tekorten geïdentificeerd kunnen worden op basis van kleur, gaten en de specifieke locaties waar deze afwijkingen optreden. Ook hier geldt dat deze wijzers afgeleid zijn van gewassenteelt.
De grootste kans om succesvol een symptoom te koppelen aan een tekort, betreft bleke kleuring in nieuwe bladeren als gevolg van een ijzer-tekort. Maar het zou ook een tekort aan mangaan kunnen zijn.
Afijn, nog een reden waarom de Estimative Index een prima methode voor bemesting is.
Algen
Leidt een overmaat aan nutriënten niet tot enorm veel algen? Nee, een overmaat aan nutriënten leidt niet per definitie tot veel algen. Zichtbare algen voed je er zeker mee, maar alg controle is een kwestie van preventie. Lichtintensiteit, en waarschijnlijk ook de watertemperatuur, spelen een essentiële rol bij de ontkieming van algen. Als er dan ook veel organische stof in het water aanwezig is, dan nemen algensporen ‘het begin van de lente’ waar en zullen ze ontkiemen.
Als de Estimative Index per definitie tot algen zouden leiden, was het een vroege dood gestorven.
Waarom kunnen high energy / high tech aquaria met hoge lichtintensiteit werken? Om 2 redenen:
- Een hoge plantendichtheid met hoofdzakelijk gezonde planten, zal de kieming van algensporen ontmoedigen (allelopathie).
- Naast een overmaat aan mineralen is een ander kenmerk van de Estimative Index methode, de uitvoering van grote waterwissels. Dit geldt zeker voor high energy beplante aquaria, waar planten veel organische stof uitscheiden. Met de waterwissels wordt de concentratie verlaagd.
Estimative Index dosering
Estimative staat voor ‘ongeveer’. Maar wel ‘ongeveer-meer-dan-waarschijnlijk-nodig-zal-zijn’.
Dit betekent niet dat er van ieder noodzakelijk mineraal dezelfde hoeveelheid wordt gedoseerd. Op hoofdlijnen wordt er wel degelijk met een verhouding gewerkt. Planten hebben naar verhouding veel stikstof en kalium nodig en veel minder zinc en mangaan. Dan is het onzinnig om evenveel van ieder mineraal te doseren.
| Verhouding | Element |
|---|---|
| 1000 | zuurstof O, koolstof C |
| 100 | waterstof H, stikstof N, kalium K |
| 20 | calcium Ca, magnesium Mg, fosfor P, zwavel S |
| 1 | ijzer Fe |
| < 1 | boor B, koper Cu, mangaan Mn, molybdeen Mo, zink Z, chloor Cl |
Een Estimative Index dosering ziet er ongeveer als volgt uit:
- Nitraat, NO3: 20ppm per week
- Kalium, K: 30ppm per week
- Fosfaat, PO4: 3ppm per week
- Magnesium, Mg: 10ppm per week
- IJzer, Fe: 0.5ppm per week
Ppm is een concentratie maat. Met hoeveel (mili)gram dit overeenkomt hangt van de omvang van het beplant aquarium af. En dan met name van de hoeveelheid planten. De berekening kun je vinden in het artikel plantenvoeding.
De bovengenoemde concentraties geven een indicatie. Verhoog je de nitraat concentratie wekelijks van 20 ppm naar 30 ppm, dan is dit ook prima.
Het bovenstaande lijstje is niet compleet. Het lijstje is complementair met de eerder genoemde grote waterwissel op basis van kraanwater.
In veel kraanwater zit aardig wat calcium en zwavel. En ook alle micro-nutriënten. Door de grote waterwissel komt er dus calcium en zwavel terug in het aquarium.
Sommige hobbyisten werken met zuiver(der) water. Zij vullen de overige mineralen zelf aan.
Gespreid bemesten
Bij de Estimative Index is het gebruikelijk om de verschillende mineralen niet gelijktijdig te doseren. Er wordt rekening gehouden met het feit dat mineralen elkaar op verschillende manieren in de weg kunnen zitten.
Sowieso worden de macro-nutriënten op andere dagen gedoseerd dan de micro-nutriënten.
High energy versus low energy
De EI methode wordt sterk geassocieerd met high energy / high tech beplante aquaria, maar is ook gewoon toepasbaar voor low energy / low tech. Alleen mag de dosering voor low energy aquaria lager zijn.
Een high energy aquarium kenmerkt zich door een hoge lichtintensiteit, waardoor ook CO2 gas injectie nodig zal zijn, ondersteund met mineralen.
Een high energy aquarium kan tot 10x snellere plantengroei leiden dan een low energy bak.
Als er in een low energy bak waterwissels worden uitgevoerd en er vissen rondzwemmen die zo nu en dan gevoerd worden, zullen planten al voorzien worden van mineralen. Organische (afvalstoffen) worden door bacteriën omgezet in (anorganische) mineralen.
Met wat extra stikstof, kalium en misschien ook magnesium, kun je planten gezond houden.
Blijf scapen,
Ruud
Heb je vragen of opmerkingen? Stuur me gerust een bericht: