Aquascaping stappenplan
Aquascaping stappenplan
In dit aquascaping stappenplan gaan we uit van een beplant aquarium. Een aquarium of aquascape waar planten een hoofdrol vervullen. als je het stappenplan doorneemt en al wat kennis hebt opgedaan, lijkt het alsof het stappenplan uitgaat van een eenvoudig scenario voor beginners. Niets is minder waar. Als je er een aantal decennia op hebt zitten, zul je zeer hoogstwaarschijnlijk tot de conclusie komen dat alleen de basis voldoende is om de meeste uitdagende scapes te make. Voor meer achtergrond informatie over dit stappenplan raad ik je aan om ook de artikelen aquascaping voor beginners en het beplant aquarium te lezen.
Stap 1. Planten
Nog voor je een aquarium in huis hebt gehaald kun je al beginnen met een van de hoofdrolspelers: aquariumplanten. Koop planten in een speciaalwinkel of bestel ze online. Veel aquariumplanten kun je ook als water-, oever- of moerasplanten bij tuincentra kopen.
De meeste planten die we in de hobby houden zijn afkomstig van wetlands of groeien langs de randen van watermassa’s. De bladeren zijn dus boven water, met beschikking over atmosferische CO2 en O2 concentraties. En die liggen beduidend hoger dan in water.
Zo worden ze ook door leveranciers gekweekt. Plaats je ze bij ontvangst direct in een aquarium, dan ben je ze letterlijk aan het verzuipen. De plant smelt weg. Zodra je planten ontvangt, plaats ze dan in een vaas die je dicht bij een raam plaatst, maar uit direct zonlicht. De plant hoef je niet per definitie te planten, maar zorg er wel voor dat deze volledig onder water komt te staan. Houdt de plant bijvoorbeeld nog in het plastic mandje waarin het misschien zat.
Dit geeft de planten de tijd om te wennen aan een aquatische omgeving. Dit duurt ongeveer 4 weken. De duur is sterk afhankelijk van de omgeving, zoals de temperatuur. Afgestorven plantmateriaal haal je uit het water.
Bovendien geeft het jou de tijd om eventuele ongewenste lifters, zoals slakken, eruit te halen. En om een aquarium aan te schaffen.
Welke plantsoorten? Bij voorkeur zoveel mogelijk verschillende plantsoorten.
- Vaatplanten zoals Rotala, Bacopa, Ludwigia, Limnophila soorten.
- Epifyten zoals varens, mossen, bucephalandra, voor op en tussen het hout en stenen.
- Drijfplanten zoals Limnobium laevigatum.
Lees verder over planten in een aquarium.
Stap 2. Aquarium
Koop een glazen bak. Of laat er een maken. De keuze voor het aquarium is mij betreft veruit de belangrijkste stap waar je op voorhand over moet nadenken.
Lengte
Laat de lengte met name afhangen van de aquascape die je in gedachte hebt en van de vissoort(en) die je wilt houden. En de ruimte die je beschikbaar hebt. Bij twijfel, kies voor ‘lang’.
Hoogte
Voor de hoogte is lager doorgaans beter. Zeker voor aquascapes waar geen CO2 in geïnjecteerd wordt. Een lage bak heeft een groot wateroppervlakte ten opzichte van het watervolume. Dat is gunstig voor gasuitwisseling.
Om een groot wateroppervlakte ten opzichte van het watervolume te creëren, kun je uiteraard ook gewoon het waterniveau laag houden. Veel lager dus dan de rand van het aquarium. Dan bereik je hetzelfde.
Injecteer je CO2, dan wil je liever niet dat de CO2 snel het wateroppervlakte vindt. Dat is dan een nadeel met een lage bak. Een zogenaamde reactor of atomizer, en een goede circulatie in de bak zelf, voorkomen dit.
Wil je een aquascape met veel ‘stengelplanten’, zoals Rotala en Ludwigia soorten, dan is een hoger aquarium misschien gewenst. Stengelplanten kun je uiteraard kort knippen.
Voor vissen maakt de hoogte in ieder geval heel weinig uit. De vissen moeten natuurlijk niet boven het water uitsteken…
Een lage bak heeft overigens ook het voordeel dat de glasdikte naar verhouding minder dik kan zijn. Dat maakt een aquarium lichter en goedkoper.
Diepte
De diepte is meestal kind van de rekening. Heb je een bak gevonden van 90 cm lang en 30 cm hoog, dan nemen we meestal de diepte voor lief. Door de decennia heen, ben ik diepte veel meer gaan waarderen. Aquascaping wordt makkelijker met een diepe bak en bovendien is een diepere aquascape nooit oninteressant. De extra ruimte die je achter je aquascape eventueel overhoudt, vul je op met planten.
Locatie
Waar plaats je de aquascape? Dit hangt af van je beoogde scape. Mijn voorkeur gaat uit naar een hele lichte locatie dicht bij een raam, met een paar uur direct zonlicht in de ochtend.
Of juist naar een donkere locatie. Dit laatste is ook het meest gebruikelijk. Je bent dan namelijk baas over het licht. En op een donkere locatie kun je het licht makkelijk dimmen, terwijl de aquascape goed zichtbaar blijft.
Plaats het aquarium op een minimale hoogte van 1 meter. Dat is mijn advies. Als je een hoog aquarium hebt waarbij alle aandacht uitgaat naar vissen, dan kun je het aquarium lager plaatsen, maar voor een aquascape, zeker een lage bak, is 1 meter minimaal.
Raamfolie
De achterkant van de glazen bak voorzie je van semi-transparante raamfolie. Dat zorgt ervoor dat licht door de achterkant kan schijnen, maar de achterkant wel sterk wazig wordt. Dat is wel zo prettig. Tenzij je het behang op de muur graag in je aquascape terug ziet.
Onderlegger
De bovenkant van de kast, waar het aquarium komt te staan, is waterpas en volledig recht. Een mat of onderlegger kan kleine oneffenheden opvangen en heeft bovendien een marginale isolerende en vibratie-absorberende werking.
Lees verder over het aquarium.
Stap 3. Aquascaping
Tijd om te scapen.
Substraat
In aquascaping wordt vaak gebruik gemaakt van twee type substraten; een nutriënten-rijk substraat en zand voor het uiterlijk. Mijn voorkeur gaat sterk uit naar het gebruik van alleen zand.
Planten groeien prima in zand. Bovendien neemt het verschil tussen een nutriënten-rijk substraat en zand naar verloop van tijd af. De nutriënten nemen in de eerste af, terwijl ze in zand toenemen.
Een natuurlijk-ogend zand, kost misschien wat meer centen, maar zand gaat een eeuwigheid mee. Dit mag je in de aanschafprijs meenemen.
Breng een eerste laag zand aan. Wel vooraf even goed spoelen met water om het stof eruit te halen. Het verder toevoegen van zand doen we nadat we de hardscape gereed hebben.
Hardscape
Kies voor stenen en / of hout. Gebruik je beide dan is het gebruikelijk, maar niet noodzakelijk, om te beginnen met stenen. Als het hout domineert, dan kun je met hout beginnen. Meestal werk je iteratief. Eerste stenen, dan hout. Dan weer wat stenen, dan dan weer wat hout.
Het makkelijkste is het gebruik van één type steen en één type hout.
Een mooi groot stuk steen of hout kan prima werken, maar het gebruik van meerdere stukken werkt veel makkelijker en flexibeler. Je combineert ze tot een hardscape.
De hardscape gaat overigens anders ogen zodra je met planten aan de slag gaat.
Wanneer je ervaren aquascapers aan het werk ziet, stelt de hardscape of zichzelf niet zo veel voor. Maar die aquascapers hebben een bepaald eindresultaat mét planten voor ogen.
Is de hardscape gereed? Dan kun je meer substraat toevoegen. Het werken met hoogteverschillen in het substraat is vaak heel makkelijk, dankzij de natuurlijke grenzen die zijn aangebracht door de stenen en / of het hout.
De kunst van aquascaping
Enkele tips:
- Maak gebruik van de hoogte van je bak. Beginners houden hun hardscape vaak beperkt tot de onderlaag. Dan mis je duidelijk impact op het geheel. Schroom niet te overdrijven.
- Een scape blijft interessant wanneer niet alles zichtbaar is. Mensen zijn nieuwsgierig naar hetgeen niet zichtbaar is. Zorg dus voor hoeken en passages in je scape.
- Licht bepaald voor een heel groot deel de impact van een aquascape. Met licht kun je een glinstering in het water creëren en schaduw aanbrengen door een deel boven de aquascape juist af te dekken.
Lees verder over de kunst van aquascaping.
Stap 4. Water
Als het tijd is om de aquascape te beplanten, vul je het aquarium met water. Vul de bak niet volledig met water, maar houd een hoogte aan die iets lager ligt dan de hoogte van je planten. Dat maakt het planten het makkelijkste. Een pincet helpt hierbij.
Zodra de planten zijn aangebracht, vul je het aquarium verder met water.
Heb je het hout vooraf niet vol laten lopen, gebruik stenen om het hout tijdelijk op de plaats te houden.
Lees verder over het gebruik van kraanwater voor een aquarium.
Stap 5. Technologie
Licht
Dieren en ook planten hebben veel minder licht nodig dan standaard wordt geleverd. Licht moet daarom dimbaar zijn. Zeker als de aquascape net is opgestart doe je er goed aan om het licht nog goed te dimmen om opportune algen te voorkomen. Meer informatie hierover kun je lezen in het artikel over het voorkomen van algen.
Licht is wel heel belangrijk voor de impact die een aquascape heeft. Staat de aquascape in een sterk verlichte ruimte, dan zul je overdag heel sterk licht nodig hebben om de look van de aquascape te beïnvloeden. Maar sterk licht kan een onprettige werking hebben, voor plant en dier.
Daarom zie je aquascapes vaak in donkere ruimtes staan. Je kunt dan optimaal de aquascape belichten, zonder dat het licht sterk hoeft te zijn.
Luchtpomp
Ik houd een luchtslangetje (zonder steentje) in mijn aquascapes om te voorkomen dat bacteriën het wateroppervlakte gaan bewonen en de gasuitwisseling belemmeren. Dit is een goedkope en veel minder in het oog springend alternatief voor een zogenaamde skimmer. En het werkt net zo goed.
Een klein pompje volstaat al voor een groot wateroppervlakte.
Filter / powerhead
Waterbeweging is altijd gunstig. Water beweegt ook zonder dat we het met het oog kunnen waarnemen. Maar een filter of powerhead draagt sterk bij aan beweging.
Een powerhead kan gevaarlijk zijn voor kleine dieren. Een filter is makkelijker te voorzien van een spons, zodat kleine dieren niet in aanraking kunnen komen met de propeller.
Verwarming
Tenzij je een echt tropische (equatoriale) aquascape beoogd, zou ik kritisch nadenken of een verwarming noodzakelijk is.
Over het algemeen wordt de stabiliteit van waterwaarden sterk overdreven. Stabiliteit is vooral een eigenschap van technologie, maar de natuur laat zich kenmerken door vaste en incidentele schommelingen. Veel plant- en diersoorten zijn gebaat bij dagelijkse en seizoensgebonden schommelingen.
Rond de equator ligt de temperatuur hoger en zijn de schommelingen veel minder groot. Een verwarming biedt daarom uitkomst.
Aquariumwater volgt tot op zekere hoogte de temperatuur van de kamer waarin je aquarium staat. Als die temperatuur subtropisch is, dan zit je in heel veel gevallen goed.
Stap 6. Opstarten of indraaien
Het opstarten of indraaien van een aquarium slaat met name op huisvesting van micro-organismen die het giftige ammonia omzetten naar het relatief onschuldige nitraat.
Als je een sterk beplante aquascape beoogd, en je begint met planten, dan mag je het indraaien gewoon vergeten. Even wachten tot je voldoende groei in planten waarneemt, en voila, je bak is gereed voor vissen, slakken en / of garnalen.
Ga je voor een aquascape zonder planten, dan wordt het eigenlijk niet veel spannender. Tenzij je te veel en / of te grote vissen die in zacht water zijn geëvolueerd, gaat houden in een aquarium met hard water.
Lees verder over het opstarten of indraaien van een aquarium.
Stap 7. Vissen, garnalen, slakken
In een aquascape worden vaak weinig vissoorten gehouden. Dat is zeker het geval in een biotoop. Het aantal vissoorten in de natuur op een oppervlakte van 80 x 40 centimeter, zal meestal zeer beperkt zijn.
Omdat het houden van weinig vissen over het algemeen makkelijker is, en de meeste vissoorten in zekere mate sociaal gedrag vertonen (en je dus meerdere vissen van dezelfde soort zou moeten houden), ben je beter af met 1 of 2, misschien 3 verschillende maar enigszins compatibele vissoorten.
Garnalen van het geslacht neocaridina en slakken zijn in vrijwel alle aquascapes gewenst. Deze populaties reguleren zichzelf. Een “te veel” is altijd het gevolg van te veel vissen en te veel voer. Garnalen en slakken hoef je in de meeste gevallen niet te voeren.
Stap 8. Onderhoud
Aanvankelijk bestaat het onderhoud uit een wekelijkse waterwissel van zo’n 20% van het watervolume. Tussen de waterwissels door kun je wat NPK plantenvoeding toevoegen. Zeker als er geen of weinig vissen rondzwemmen.
Het licht kun je aanvankelijk wat verder dimmen dan wat je misschien uiteindelijk beoogd.
Naarmate de planten groeien kun je de waterwissels in volume en frequentie verkleinen. Waarschijnlijk zul je dan wel wat meer plantenvoeding moeten toevoegen.
Mijn werkwijze bestaat uit wekelijkse kleine waterwissels gecombineerd met twee keer per jaar een grote waterwissel.
Mocht dit aquascaping stappenplan wat vraagtekens opwerpen, lees dan het artikel aquascaping voor beginners, waarin veel termen en concepten staan uitgelegd.
Blijf scapen,
Ruud