Een aquarium waar vissen de hoofdrol spelen, is vaak lang (van links naar rechts) en hoog. Een aquarium voor aquascaping hoeft niet lang te zijn en is vaak wat lager én dieper (van voor naar achteren). Een “vissen aquarium” is typisch uitgerust met een kap waarin verlichting is geplaatst en wordt dit aquarium verkocht met een filter en verwarming. Een aquarium voor aquascaping is meestal kaal, open en zonder rand (“rimless”). Dit artikel gaat over kale, glazen bakken.
Naast vissenaquaria en kale aquaria voor aquascaping, zijn er overigens ook ‘stijlvolle’ aquaria op de markt, vaak met een geïntegreerde filter. Of wordt het aquarium uitgerust met gebogen glazen panelen. Het oogt mooi op de verpakking en in de beschrijving, maar in de praktijk zijn ze vaak onpraktisch. Geïntegreerde filters zijn meestal onhandig voor de scape die je beoogd. En gebogen glas geeft een vertekend beeld van je scape.
In dit artikel beperk ik me tot de kale, rechthoekige glazen bakken met een volledig open bovenkant, zoals we die kennen van de “nature aquascapes” van Takashi Amano. Deze bakken kun je verder naar eigen wensen inrichten.
Ondanks de eenvoud, bestaat er veel variatie in de afmetingen en speelt ook de locatie waar je de bak gaat plaatsen een belangrijke rol.
Afmetingen van het aquarium
Kubus aquarium
Een rechthoekig bak kan een kubus vorm hebben, waarbij de lengte, de breedte en de hoogte dezelfde omvang hebben. Daar heb ik er een paar van die momenteel stof aan het vangen zijn. Ze zijn vervangen door bakken die in hoogte tenminste 5 cm langer zijn dan het oppervlakte (lengte x breedte) van de bak. In een gemiddelde bak voeg je immers substraat toe en houd je het waterpeil niet helemaal ter hoogte van de hoogte van het glas. Met een kubus kom ik vaak niet helemaal goed uit, zeker als ik gebruik maak van stengelplanten.
Meestal zijn aquaria langer (van links naar rechts) dan diep (voor naar achter) en hoog.
Lengte van het aquarium
De lengte van een aquarium lijkt vaak de meeste aandacht te krijgen, mede omwille van de vissen. Ook met een klein aquarium kun je in feite al scapen, maar het houden van vissen wordt uitdagender.
De lengte zit vaak ook afhankelijk van de locatie waar de aquascape komt te staan. Heb je de ruimte voor een 1 meter bak, dan kun je voor een bak met dezelfde lengte kiezen. De lengte bepaald vervolgens de hoogte en de diepte van de bak.
Hoogte van het aquarium
De hoogte van een bak bepaald primair de mogelijke hoogte van de waterlijn. Want hout en planten, kunnen prima boven de bak uitsteken. Bovendien kun je de waterlijn lager, of zelfs veel lager houden, dan de hoogte van de bak zelf.
Een hogere waterlijn is met name gunstig voor het houden van veel plantensoorten, waaronder stengelplanten.
Een lagere waterlijn is gunstig voor de verhouding tussen het wateroppervlakte en het watervolume. Hoe lager de waterlijn, hoe hoger de wateroppervlakte ten opzichte van het watervolume. Dit is gunstig voor de opgeloste concentraties O2 en CO2.
Een deel van de hoogte gaat ook op aan substraat. De exacte hoogte van het substraat is afhankelijk van de aquascape en kan vaak ook sterk variëren in een bak.
Een lager aquarium heeft wel als voordeel dat een lage bak minder stress op het glaswerk levert. De glasdikte kan hierdoor dus iets minder zijn. Dit maakt de bak wat lichter en goedkoper.
Afijn, bij twijfel over de hoogte van een aquarium, kies voor ‘de hogere’ bak, want je kunt het waterpeil lager houden. Bij een kale, randloze bak ziet dit er helemaal niet raar uit.
Wil je een richtlijn?
Houd tenminste 30 cm hoogte aan voor aquaria tot 60 cm lengte. Houd 35 of 40 cm aan voor aquaria tot een lengte van 1 meter. En 45cm hoogte voor aquaria met 120 cm lengte.
Wil je bewust een riparium maken, dan kun je een lagere tot veel lagere bak aanschaffen, maar het hoeft dus niet, zoals je hierboven kunt zien.
Diepte van het aquarium
De diepte (van achter naar voor) is vaak kind van de rekening. Gegeven een bepaalde lengte en hoogte, wordt de diepte voor lief genomen. Voor een vissenaquarium of een beplant aquarium hoeft dit geen probleem te zijn. Voor aquascaping met hout en stenen, de hardscape, gaat deze vlieger maar zelden op.
Een smal aquarium maakt aquascaping erg uitdagend. Dan kun je bijvoorbeeld net niet die ene steen of stuk hout plaatsen. Of niet in de hoek die gewenst is. En is er minder ruimte voor planten achter de hardscape.
Bovendien wordt het spelen met diepte lastiger.
Voor aquascaping met veel hardscape, zou ik de diepte gelijk houden aan de hoogte.
Omdat een deel van de hoogte opgaat aan substraat en je vaak het waterpeil onder de top van de bak houdt, liever iets hoger dan langer. Prima afmetingen voor een aquascape aquarium:
- 45cm breed x 30cm diep x 30 cm hoog
- 60cm breed x 35cm diep x 35cm hoog
- 90cm breed x 40cm diep x 40cm hoog
- 120cm breed x 45cm diep x 45cm hoog
Die laatste afmeting is populair bij wedstrijden.
Omvang van het aquarium
Vissen
Als een aquascape bewoond zal worden door vissen, is met name de zogenaamde footprint van belang. Dus de breedte en de diepte van de bak. Wat is de minimale omvang voor vissen? Raadpleeg de betere bronnen zoals seriouslyfish.com voor minimale footprints.
Waterkwaliteit
Een kleinere bak is niet per definitie moeilijker te houden dan een grotere bak. Dit valt tig maal te lezen op het internet, maar ik heb het nooit zo ervaren.
Een kleinere bak is over het algemeen minder stabiel en gevoeliger voor de omgeving waar het staat. Maar stabiliteit is in veel opzichten een overgewaardeerd doel. Bovendien kun je kleinere bakken sneller bij sturen.
In een relatief kleine bak is er minder ruimte voor planten en staan deze planten per definitie dichter aan de buitenkant en krijgen daardoor meer licht vanaf de zijkanten. Het zijn juist de dicht beplante kleine bakken, zoals je ze hieronder aantreft, waar ik geen filtratie toepas. Het regelmatig uitvoeren van kleine waterwissels is voldoende.
Materiaal van het aquarium
Een aquascape aquarium is meestal verkrijgbaar in extra helder, zogenaamd optic white glas. Mijn huis staat er ook vol mee. Daarnaast heb ik twee grote kale aquaria op maat laten maken, met normaal glas.
Heb je ze kaal naast elkaar staan en kun je niet anders dan naar het glas kijken en zul je het verschil natuurlijk wel zien. Maar wanneer het aquarium goed gevuld is, valt de afwerking van de bak en het kleur van het glas eigenlijk helemaal weg.
Een aquarium op maat (laten) maken met normaal glas, waarbij de randen iets groen kleuren, is daarom geen slecht alternatief. Je kunt desgewenst de afmetingen naar eigen wensen aanpassen.
Met name mijn belangrijkste kritiekpunt op veel formaten, namelijk de te beperkte diepte, kun je hiermee voorkomen. Die 5 cm extra diepte maakt voor het werken met hardscape echt veel uit.
Naast glas wordt ook acryl toegepast. Een stuk lichter, maar veel kras-gevoeliger.
Kap van het aquarium
Een open bovenkant biedt veel vrijheid. Je kunt bijvoorbeeld de hardscape of planten boven de rand van de bak uit te laten steken. Maar soms is een gesloten bovenkant wenselijk.
Bijvoorbeeld om vissen in de bak te houden, die er bekend om staan hun heil buiten de bak te zoeken, . En / of om verdamping te beperken. En /of om de watertemperatuur te reguleren. En / of om een vochtig, warm luchtklimaat te creëren vlak boven het wateroppervlakte. Voor sommige vissen kan het laatste wenselijk zijn. In al deze gevallen helpt het om bijvoorbeeld glazen panelen (op maat) te hebben.
Locatie van het aquarium
Licht
Waar plaats je de aquascape? Geen onbelangrijke vraag omdat het uiterlijk van een aquascape voor een heel groot deel afhangt van licht.
Donkere omgeving
Een donkere omgeving geniet bijna altijd de voorkeur. Dan kun je de aquascape namelijk optimaal belichten, zonder invloed van buitenaf. Veel showrooms met aquascapes zijn niet voor niets donker.
Bovendien heeft de lichtintensiteit erg veel impact op de biologie in een aquarium. De lichtintensiteit van standaard aquarium verlichting is uit de doos eigenlijk altijd te hoog. Zelfs voor een zogenaamde high energy beplante aquaria. En aquascapes waar geen CO2 wordt geïnjecteerd, hebben eigenlijk altijd baat bij (sterk) gedimd licht.
Door een aquascape in een donkere omgeving te plaatsen, kun je de lichtintensiteit sterk reduceren, terwijl het zicht op de aquascape prima blijft. Als de lichtintensiteit laag is, zul je snel last krijgen van reflectie Wanneer de aquascape in een goed verlichte omgeving staat, zul je bij een relatief lage lichtintensiteit juist veel last van reflectie krijgen.
Verlichte omgeving
Wat voor sommige aquascapes juist heel goed werkt, is een zeer verlichte locatie. Het omgevingslicht dient dan als voornaamste lichtbron. Zonlicht werkt bijvoorbeeld heel mooi bij een riparium.
Zonlicht in de winter geeft niet snel problemen. In de zomer zal 10 uur zonlicht zeker algensporen doen ontkiemen. In de zomermaanden zul je het licht dan moeten blokken. Maar een paar uur zonlicht in de ochtend, kan super uitpakken.
Naast het omgevingslicht kan kunstmatig licht complementair worden gebruikt. Dit is met name handig voor winteravonden, zodat je ook ’s avonds van je aquascape kunt genieten.
Hoogte
Last but not least. Er is aquariummeubulair verkrijgbaar. Voor de meeste meubels geldt dat de aquascape dan behoorlijk laag staat. Als je op een bank zit en er van een afstand naar kijkt, kan het prima werken. Maar als je er dichter op zit of de aquascape met name staand bekijkt, zul je ervaren dat je behoorlijk mag bukken om van de scape te genieten. Ik heb zelf de meeste aquascapes op een hoogte van 1 tot 1.20 meter staan.
Verder lezen? Hierbij wat leestips:
Blijf scapen,
Ruud