Of ze worden geel. Of de bladeren laten los. Of ze groeien met een afwijkende vorm. Of er verschijnen algen op de bladeren. Of ze groeien niet. Kortom, hoe houd ik mijn aquariumplanten in leven en gezond?
Aquariumplanten zijn moerasplanten
De meeste plantensoorten die in aquaria worden gebruikt zijn moerasplanten. Deze planten zijn over te wennen aan een volledig aquatisch leven, maar de lage CO2 concentratie in een aquarium (zonder CO2 injectie), is benauwend voor ze.
In de natuur
Hoe vergaat het ze dan in de natuur? Vaak staan moerasplanten maar ten dele onder water en hebben ze dus beschikking over atmosferische CO2 concentraties. Bovendien is de CO2 concentratie van het water vaak ook wat hoger. Maar in een aquarium zonder CO2 injectie, ligt de CO2 concentratie heel laag. Zo tussen de 0,6 en 3 ppm.
Nieuwe planten
Koop je nieuwe planten, dan is de kans groot dat deze (moeras)planten boven water zijn gekweekt. Dat is voor kwekers namelijk makkelijk en productief. Plaats je ze abrupt onder water, dan verstik je ze letterlijk. Het proces van aanpassing duurt minstens een maand. Om de transitie te vergemakkelijken, kun je de planten een paar weken laten drijven, waarna je ze onder water plant.
Lichtintensiteit en CO2
Problemen met planten worden heel vaak toegeschreven aan een tekort van een bepaald mineraal. Dan hebben ze op het internet gelezen dat vergeling veroorzaakt wordt door bijvoorbeeld een gebrek aan stikstof. Maar symptomen kunnen echter meerdere oorzaken hebben.
Problemen met aquariumplanten zijn voor 95% toe te schrijven aan de relatie tussen CO2 en lichtintensiteit. Water zonder CO2 injectie en normale aquarium verlichting, wat intens is, is uitdagend voor planten.
Groei versus gezondheid
Groei en gezondheid zijn niet hetzelfde. Groei en gezondheid hebben een tegengestelde relatie ten opzichte van lichtintensiteit:
- Intenser licht stimuleert plantengroei
- Intenser licht bedreigt de gezondheid
Groei is geen indicatie voor gezondheid.
Zonder CO2 injectie
Deze vereenvoudiging is vooral geldig bij lage CO2 concentraties / tanks waar geen CO2 aan wordt toegevoegd. Bij lage CO2 zijn planten minder tolerant ten opzichte van lichtintensiteit.
Onder normale, direct uit de doos aquariumverlichting (= te intens), kunnen planten niet anders dan groeien. Omdat de CO2 aanvoer laag is, veroorzaakt deze onvrijwillige drang om te groeien, fysiologische conflicten.
Typische tekenen van slechte plantengezondheid zijn bladval, donkere vlekken en algenplaag.
Met CO2 injectie
Als er CO2 wordt geïnjecteerd, zijn planten veel toleranter ten opzichte van lichtintensiteit. In beide richtingen. Je kunt de intensiteit verhogen zonder de gezondheid te schaden, maar je kunt de intensiteit ook verminderen tot een absoluut minimum. Uiteraard zul je niet veel plantengroei zien door de intensiteit te verminderen, maar de planten zijn gezond.
CO2 injectie en gedimde verlichting lijken een vreemde combinatie, maar in de natuur is dit niets ongewoons.
Algen
Algen concurreren niet indirect met planten (voor middelen). Er bestaat geen ideale omstandigheid waarbij planten gedijen en algen niet. Algen hebben veel minder CO2 en voedingsstoffen nodig en reageren veel gevoeliger op veranderingen. Zowel algen als planten hebben vergelijkbare reacties op lichtspectrale handtekeningen. En zowel algen als planten zijn prima met lage lichtintensiteit. Algen kunnen eigenlijk zegevieren bij zeer lage lichtintensiteit. Kortom, planten zijn geen partij voor algen.
Maar alle hoop is niet verloren. De oplossing is om te voorkomen dat algen sporen ontkiemen.
De meeste algensoorten in onze zoetwatertanks bestaan als algen sporen die worden getriggerd door een combinatie van intens licht en ammoniak. De combinatie fungeert als een trigger: “de lente is hier, laten we feesten”.
Gedempt licht, een bacterierijke omgeving en een dicht beplante tank met gezonde planten verlagen de kans dat deze sporen ontkiemen tot algen. Let op: gedempt licht heeft een positief effect op de andere factoren: gedempt licht > gezonde planten > bacterierijke omgeving.
Richtlijn
Houd je aquariumverlichting op 5-10% van de normale output, wanneer minder dan 30% door planten wordt ingenomen. Of op 20-40% van de normale output, wanneer meer dan 70% van het oppervlakte door planten worden ingenomen. Of op 10-20%, tussen de 30 en 70%.
De percentages zijn niet bepaald onderbouwd, maar je begrijpt hopelijk het punt. De output van normaal aquariumverlichting, zonder CO2 injectie, is veel te intens.
Een lagere intensiteit stimuleert niet veel plantengroei, maar het bevordert de gezondheid van de planten en voorkomt dat algen sporen ontkiemen.
FAQ
Waarom zijn nieuwe tanks vatbaarder voor algen?
Nieuwe aquariumeigenaren kopen meestal een paar planten die waarschijnlijk boven water zijn gekweekt en verdrinken deze planten abrupt in hun aquarium onder normale (=veel te intense) aquariumverlichting. Dit is dubbel zo erg. Delen van de planten rotten weg, waardoor ammoniak vrijkomt. Het aquarium heeft mogelijk nog geen goede bacteriepopulatie, of erger nog, de eigenaar voert chemische oorlogvoering uit om het aquarium te laten rijpen. Hierdoor is er veel ammoniak beschikbaar voor algen om zich te vormen vanuit sporen.
Betekent een lage lichtintensiteit dat planten veel minder snel groeien?
Correct. Planten groeien veel minder snel, maar blijven wel gezond. Bovendien zet het algen niet aan te reproduceren. Plantengroei en de gezondheid van planten gaan in een aquarium zonder CO2 injectie niet makkelijk samen.
Hoe krijg ik dan een aquarium met veel planten?
Iets van groei zullen planten vertonen. Het hangt erg van de plantensoort af. Maar over het algemeen zul je meer tot veel meer geduld moeten hebben.
Het makkelijkste alternatief: meer planten kopen.
Ligt het niet aan plantenbemesting?
Die kans is klein. De meeste mineralen die planten nodig hebben, ontvangen planten door waterwissels en door biologische activiteit in het aquarium. Zolang de CO2 concentratie laag is, is de behoefte van planten voor mineralen gering.
Kalium kan nog wel eens ontbreken. Misschien ook stikstof in een aquarium met weinig vissen. Misschien ook magnesium als in (kraan)water niet zo veel magnesium zit.
Lees meer over plantenvoeding.
Moet ik de duur van verlichting verkorten?
De duur verkorten heeft effect omdat het invloed heeft op de lichtintensiteit. Door de duur te verkorten wordt de lichtintensiteit abrupt verlaagd tot omgevingslicht. En ja, omgevingslicht heeft effect op planten. Ik houd zelf aardig wat glazen bakken met planten zonder speciaal licht, en de bladeren van de planten zijn groen.
Maar werken met een tijdsgebonden dimmer op je verlichting, werkt fijner. Bovendien kun je met een zeer lage lichtintensiteit ook ’s avonds genieten van je aquarium.
Zou ik betere verlichting moeten kopen, speciaal voor planten?
Leveranciers van verlichting hebben het vaak over de spectrale eigenschappen en het bijbehorende prijskaartje. Maar planten zijn heel flexibel wat betreft deze spectrale eigenschappen. Dus bespaar je de kosten.
Lees meer over verlichting.
Kan ik de intensiteit echt niet verhogen?
Het verhaal hierboven is omwille van gemak, heel zwart-wit beschreven. Er is geen sprake van een alles of niets situatie.
Wanneer je aquarium vol staat met planten, zal de top dichter bij het wateroppervlakte zijn en daar meer licht vangen en ook toegang hebben tot iets meer CO2. De planten dieper in het aquarium vangen minder licht en CO2. Dit kan prima werken.
Het gebruik van veel drijfplanten werkt ook prima. Bovendien hebben drijfplanten toegang tot atmosferische CO2 concentraties. Als het wateroppervlakte aardig is gevuld met drijfplanten, zal de behoefte aan plantenvoeding wel toenemen.
Wat als ik graag rode planten wil hebben?
Lichtintensiteit brengt bij veel planten de rode kleur naar voren. Bij lage CO2-niveaus kun je het beste kiezen voor een dicht beplante tank die beter in staat is om met de lichtintensiteit om te gaan en/of planten kopen die van nature roodachtig zijn, zoals Ludwigia sp. mini super rood. Je kunt niet streven naar aquascapes met sterke rode kleuren die je op internet vindt, zonder CO2-injectie. Herhaal: CO2-injectie maakt hogere lichtintensiteit mogelijk.
Wat als ik graag een bodembedekker wil hebben?
Een bodembedekker is al een beetje uitdagend in CO2-geïnjecteerde tanks met intense verlichting. Ik zou dit niet nastreven in tanks zonder CO2-injectie. In een hoge/normale vistank kun je het beter vergeten. Of pas op zijn minst je verwachtingen aanzienlijk aan. Je kunt wat experimenteren met soorten zoals Monte Carlo (wees heel geduldig) of die behoren tot het geslacht Lilaeopsis.
Blijf scapen,
Ruud
@ Nature Scapes